Μία από τις αγαπημένες μου ελληνικές ταινίες είναι "ο Κατεργάρης", του 1971. ΄Οπως στις περισσότερες ταινίες της εποχής της, δεν γίνεται καμία άμεση αναφορά στην πολιτική (αν μπορούμε να την πούμε έτσι) κατάσταση. Υπάρχει όμως ένα σημείο στο οποίο η ταινία χρονολογεί τον εαυτό της με ακρίβεια επταετίας. Αυτό συμβαίνει όταν ο Χρόνης (Χρόνης Εξαρχάκος) εξηγώντας τα σχέδιά του για την εταιρία, αναφέρει πως ο νόμος δεν επιτρέπει στις εταιρίες κέρδη μεγαλύτερα του 10%.
Θα μου πείτε ότι αυτό δεν είναι τίποτε μπροστά στην γενικότερη τυραννία, και ίσως και να μην ήταν τόσο καταστροφικό για την οικονομία στην εποχή πριν από την Παγκοσμιοποίηση. Δείχνει όμως τί είδους καθεστώτα είναι αυτά τα οποία θέτουν τέτοιου είδους περιορισμούς και πόσο στενά δεμένη είναι η ελευθερία της οικονομίας με τις ατομικές ελευθερίες. Πολύ λογικό, αφού δεν είναι δυνατόν να πεις σε κάποιον "είσαι ελεύθερος να κάνεις ότι θέλεις αρκεί αυτό να μην έχει καμία οικονομική συνέπεια". Επί τη ευκαιρία, ένα άλλο αγαπημένο "παιδί" των τυράννων, το οποίο με ιδιαίτερη ευβλάβεια προσπαθούμε και σήμερα να προστατεύσουμε από κάθε αναθεώρηση, είναι το άρθρο 16 του Συντάγματος. Τι συνταγματάρχες θα ήταν άλλωστε αν δεν άπλωναν τα ξερά τους και στο Σύνταγμα. Αυτό όμως είναι άλλη ιστορία.
Το πραγματικά τρομακτικό όμως είναι πως ο μέσος πολίτης σήμερα θα επικροτούσε τέτοιου είδους μέτρα. Μα τι λέω; Τα επικροτεί ήδη. Με τις εκλογικές μας επιλογές η Ελλάς βρίσκεται σήμερα στην 94η θέση παγκοσμίως όσον αφορά την οικονομική ελευθερία. Το ότι λιγότερη οικονομική ελευθερία σημαίνει μικρότερη διάρκεια ζωής, περισσότερη παιδική εργασία, μικρότερο κατά κεφαλήν εισόδημα, μικρότερο ρυθμό ανάπτυξης, μικρότερο εισόδημα για το φτωχότερο 10%, περισσότερη ανεργία, περισσότερο αναλφαβητισμό και μεγαλύτερο ποσοστό βρεφικής θνησιμότητας (Gwartney and Lawson 2005, αλλά και μερικές απλές επισκέψεις στο εξωτερικό) δεν μας λέει απολύτως τίποτε. Μάλιστα κάποιοι από τους πιο δημοφιλείς πολιτικούς έχουν κάνει τον περιορισμό των οικονομικών (και άλλων) ελευθεριών σημαία τους (και το εννοούν με όλη τους την ψυχή). ΄Οπως αυτός που είπε "Με ενοχλεί να ξέρω ότι κάθε χρόνο πωλούνται 1.000 Πόρσε στην Ελλάδα. Θα τους βρω αυτούς τους ιδιοκτήτες και θα τους ξεμπροστιάσω!".
΄Ετσι, για να γνωριζόμαστε καλύτερα.
Θα μου πείτε ότι αυτό δεν είναι τίποτε μπροστά στην γενικότερη τυραννία, και ίσως και να μην ήταν τόσο καταστροφικό για την οικονομία στην εποχή πριν από την Παγκοσμιοποίηση. Δείχνει όμως τί είδους καθεστώτα είναι αυτά τα οποία θέτουν τέτοιου είδους περιορισμούς και πόσο στενά δεμένη είναι η ελευθερία της οικονομίας με τις ατομικές ελευθερίες. Πολύ λογικό, αφού δεν είναι δυνατόν να πεις σε κάποιον "είσαι ελεύθερος να κάνεις ότι θέλεις αρκεί αυτό να μην έχει καμία οικονομική συνέπεια". Επί τη ευκαιρία, ένα άλλο αγαπημένο "παιδί" των τυράννων, το οποίο με ιδιαίτερη ευβλάβεια προσπαθούμε και σήμερα να προστατεύσουμε από κάθε αναθεώρηση, είναι το άρθρο 16 του Συντάγματος. Τι συνταγματάρχες θα ήταν άλλωστε αν δεν άπλωναν τα ξερά τους και στο Σύνταγμα. Αυτό όμως είναι άλλη ιστορία.
Το πραγματικά τρομακτικό όμως είναι πως ο μέσος πολίτης σήμερα θα επικροτούσε τέτοιου είδους μέτρα. Μα τι λέω; Τα επικροτεί ήδη. Με τις εκλογικές μας επιλογές η Ελλάς βρίσκεται σήμερα στην 94η θέση παγκοσμίως όσον αφορά την οικονομική ελευθερία. Το ότι λιγότερη οικονομική ελευθερία σημαίνει μικρότερη διάρκεια ζωής, περισσότερη παιδική εργασία, μικρότερο κατά κεφαλήν εισόδημα, μικρότερο ρυθμό ανάπτυξης, μικρότερο εισόδημα για το φτωχότερο 10%, περισσότερη ανεργία, περισσότερο αναλφαβητισμό και μεγαλύτερο ποσοστό βρεφικής θνησιμότητας (Gwartney and Lawson 2005, αλλά και μερικές απλές επισκέψεις στο εξωτερικό) δεν μας λέει απολύτως τίποτε. Μάλιστα κάποιοι από τους πιο δημοφιλείς πολιτικούς έχουν κάνει τον περιορισμό των οικονομικών (και άλλων) ελευθεριών σημαία τους (και το εννοούν με όλη τους την ψυχή). ΄Οπως αυτός που είπε "Με ενοχλεί να ξέρω ότι κάθε χρόνο πωλούνται 1.000 Πόρσε στην Ελλάδα. Θα τους βρω αυτούς τους ιδιοκτήτες και θα τους ξεμπροστιάσω!".
΄Ετσι, για να γνωριζόμαστε καλύτερα.
9 comments:
Η "αριστερή" εκδοχή της χουντικής προσταγής είναι: "είσαι ελεύθερος να κάνεις αυτό που θέλεις, αρκεί να μην εκμεταλλεύεσαι άλλους - κι εμείς ορίζουμε ως εκμετάλλευση οποιοδήποτε κέρδος άνω του 10%, το οποίο πρέπει να αποδίδεις στην κοινωνία". Αν δεν υπήρχαν οι καταναλωτές, θα έβγαζες κέρδος; Επομένως, πρέπει να τους ανταμείβεις, μοιραζόμενος τα κέρδη σου.
Όταν, δηλαδή, η κερδοφορία μιας επιχείρησης δεν αποδίδεται σε κόπο και ρίσκο, δηλαδή στον ίδιο τον επιχειρηματία, είναι πολύ εύκολο η λογική να διαστρεβλωθεί ακόμη περισσότερο - "δηλαδή γιατί εμείς να δουλεύουμε για πενταρο-δεκάρες κι αυτός να κάθεται (ναι, έτσι ακριβώς - να κάθεται!) και να τα κονομάει (με τη συχνή προσθήκη: εις βάρος μας/ εις βάρος του μόχθου μας/ εκμεταλλευόμενός μας);"
Κοντολογίς, όποιος δεν ξέρει πώς λειτουργεί η αγορά ή ο έξω κόσμος, γενικότερα, μπορεί να κάθεται στο γυάλινο σοσιαλιστικό πύργο του και να λέει ό,τι μπούρδα του τσαμπουνάει.
(προσθήκη - διόρθωση)
Οι γυάλινοι πύργοι δεν είναι μόνο σοσιαλιστικοί - είναι και του "μεσαίου χώρου" και του "εθνικού συμφέροντος" (βλ. δικτατορία) αλλά και της κλασσικής, προστατευτικής δεξιάς.
Και σίγουρα καμία επιχείρηση δεν βάζει το χέρι της στην τσέπη σου για να σου πάρει τα λεφτά. Αυτό το κάνει μόνο το Κράτος. Η επιχείρηση το πολύ-πολύ να σου ζητήσει πίσω αυτά που σου δάνεισε, ή να σε χρεώσει ακριβά για χαμηλής ποιότητας προϊόντα και υπηρεσίες, εκμεταλλευόμενη τις προνομιακές της σχέσεις με την κυβέρνηση της ΣΣΔ Ελλάδος.
Μου φαίνεται λίγο απότομη η σχέση της περιορισμένης οικονομικής ελευθερίας (όπως το θέτεις) με τον αναλφαβητισμό και την παιδική θνησιμότητα, και η παραπομπή σου δε με βοηθάει πολύ (δεδομένου ότι δεν έχω το βιβλίο). Στις οικονομικά ελεύθερες ΗΠΑ π.χ. τα ποσοστά παιδιών που παρατάνε το σχολείο για να δουλέψουν ανέρχονται ραγδαία (βλ. παιδική εργασία) και το περιοδικό TIME είχε ολόκληρο αφιέρωμα περίπου ένα χρόνο πριν με πρωτοσέλιδο τίτλο Drop Out Nation. Πολλά παιδιά (σύμφωνα με το TIME) θεωρούν το σχολείο χάσιμο χρόνου στα επαγγελματικά τους σχέδια. Ειδκά όταν τα δημόσια σχολεία στις ΗΠΑ βρίσκονται σε τέτοιο χάλι και κάποιοι δεν μπορούν να πληρώσουν τα ιδιωτικά. Όσο για τη βρεφική θνησιμότητα είναι αρκετά μεγάλη στις ΗΠΑ (πολύ μεγαλύτερη από την οικονομικά ανελεύθερη Κούβα π.χ.).
Μεγάλη παράλειψη. Το βιβλίο των Gwartney και Lawson διατίθεται και σε μία σειρά αρχείων PDF από εδώ:
http://www.cato.org/pubs/efw/index.html
'Οσον αφορά την προέλευση των στοιχείων, η αλήθεια είναι πως πάντα υπάρχει πολύ μεγάλη αβεβαιότητα και μεγάλη δόση υποκειμενισμού. Πάντως η αβεβαιότητα είναι πάντοτε μεγαλύτερη στα στοιχεία των μη ελευθέρων χωρών όπως η Κούβα, και πολλές φορές οι διεθνείς οργανισμοί αναφέρουν πως δεν υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία.
Σε καμία περίπτωση δεν αμφισβητώ το ρεπορτάζ του TIME. Αντιθέτως αμφισβητώ οποιοδήποτε στοιχείο προέρχεται από το τυραννικό καθεστώς της Κούβας.
Το χάλι των δημοσίων σχολείων των Η.Π.Α. οφείλεται, εν πολλοίς, στην περιορισμένη ελευθερία επιλογής που έχουν οι μαθητές, οι οποίοι είναι δέσμιοι των teachers' unions - τα συνδικάτα των δασκάλων απαιτούν (και συνήθως διασφαλίζουν) να μην αξιολογούνται ούτε τα σχολεία, ούτε οι ίδιοι, να έχουν κατ' ευθείαν μονιμότητα κ.λπ. Στις περισσότερες περιπτώσεις, όπου εφαρμόσθηκε σύστημα "vouchers" (κουπονιών εκπαίδευσης), είχε επιτυχία, καθώς προσέφερε σε πολλά παιδιά υποβαθμισμένων γειτονιών τη δυνατότητα να εκπαιδευθούν σε καλύτερα σχολεία, εξόδοις της Πολιτείας. Επίσης, οι αλλαγές που συμβαίνουν στο σχολικό σύστημα της Νέας Υόρκης έχουν ενδιαφέρον.
Το ξέρω ότι είμαι εκτός θέματος, αλλά ελπίζω να με συγχωρήσετε. Σύμφωνα με ερευνητές του μεγάλου και τρανού ivy league πανεπιστημίου upenn, η παχυσαρκία (μαζί με άλλα πράματα) ευθύνεται για την αποχή από το σχολείο (http://www.upenn.edu/pennnews/article.php?id=1196).
Αναρωτιέμαι αν όλες αυτές οι στατιστικές έρευνες και οι αναμφισβήτητοι αριθμοί που οδηγούν σε δηλώσεις παχυσαρκία=αποχή από το σχολείο ή μικρότερη οικονομική ελευθερία=μεγαλύτερη παιδική θνησιμότητα, ερμηνεύουν την πραγματικότητα ή απλώς την απλοποιούν και έτσι την παρερμηνεύουν. Τις προάλλες διάβασα για έναν τύπο που έκανε ένα διδακτορικό σε μεγάλο αμερικανικό πανεπιστήμιο και έλεγε ότι η μείωση της εγκληματικότητας στην Αμερική οφείλεται στη νομιμοποίηση των εκτρώσεων. Με άλλα λόγια οι γιατροί καθάρισαν μια γενιά δολοφόνων, πριν αυτή γεννηθεί. Ακόμη κι αν το πέταγμα της πεταλούδας στη μια άκρη της γης προκαλεί τυφώνα στην άλλη, αμφιβάλλω κατά πόσο μια τέτοια πληροφορία μπορεί να προσφέρει κάτι ουσιαστικό. Για να μη σχολιάσω το γεγονός ότι η πληροφορία μπορεί να είναι απλώς λανθασμένη ή ακόμη χειρότερα χαλκευμένη.
Σε καμία περίπτωση δεν πιστεύω πως η στατιστική συσχέτιση σημαίνει απαραιτήτως σχέση αιτίου-αποτελέσματος. Από την άλλη όμως δεν θέλω να εξάγω συμπεράσματα χωρίς στοιχεία. Π.χ. ακόμα και αν η συσχέτιση μεταξύ της αποχής από το σχολείο και της παχυσαρκίας δεν αντανακλά σχέση αιτίου-αποτελέσματος είναι αρκετή για καταστήσει προβληματική την υπόθεση πως η παχυσαρκία είναι ευνοϊκή για την καλή επίδοση στο σχολείο (αν υπήρχε κάποιος που υποστήριζε αυτό). Επίσης αν κάποιος πίστευε πως η νομιμοποίηση των εκτρώσεων προκαλεί "χαλάρωση του κοινωνικού ιστού" και στη συνέχεια αύξηση της εγκληματικότητας, θα έπρεπε να εξηγήσει για ποιον λόγο οι αριθμοί δείχνουν το αντίθετο.
Φυσικά υπάρχουν άφθονες ποσότητες λανθασμένων και χαλκευμένων πληροφοριών. Είναι όμως πολύ μεγαλύτερη η πιθανότητα τέτοιες πληροφορίες να προέρχονται από απολυταρχικά καθεστώτα, παρά από ερευνητές οι οποίοι δίνουν πρόσβαση στα δεδομένα τους και είναι εκτεθειμένοι στην κριτική. Στο κάτω-κάτω κανείς δεν πνίγηκε ποτέ στην προσπάθειά του να αποδράσει από Πανεπιστήμιο της Ivy League.
Για τη διαπίστωση σχέσης αιτίου - αιτιατού στη συγκεκριμένη περίπτωση (αμβλώσεις) θα μπορούσε να ερευνηθεί κι εάν η εγκληματικότητα των εφήβων, λ.χ., είχε παρουσιάσει αντίστοιχη μείωση περί τα τέλη της δεκαετίας του 1980 - πράγμα που νομίζω ότι δεν συνέβη.
Post a Comment